vakxikon# 29



Τάσος Κόρφης, ευαισθησία στην ουσία


Κοσμική δεξίωση ποιητών
Καί, βέβαια, η ποίηση δεν υπάρχει εδώ(1)


Πριν πολλά χρόνια έπεσε στα χέρια μου το σπάνιο βιβλίο(2) με τα, συγκεντρωμένα από τον Τάσο Κόρφη, ποιήματα του Μήτσου Παπανικολάου (Πρόσπερος, 1979). Καλός φίλος και συνάδελφος το είχε εντοπίσει στο Μοναστηράκι, κατά την αγαπημένη του περιδιάβαση παλαιοβιβλιοπωλείων. Θυμάμαι το φθαρμένο, μαλακό του εξώφυλλο και την οριακή κατάσταση δεσίματος των μέσα σελίδων. Μπορώ να ανακαλέσω σχεδόν ατόφια την αφήγηση γύρω από το εύρημα, όλες τις λεπτομέρειες της ανακάλυψης, τον ενθουσιασμό του μύστη που προσπαθεί να αφουγκραστεί τη μουσική από τους στίχους ποιητών παλιών και περιφρονημένων, σχεδόν -τότε- λησμονημένων.
Αισθάνθηκα ευγνωμοσύνη για τη λεπτή ευαισθησία του Τάσου Κόρφη, να διατηρήσει -με επίμονη μεθοδικότητα- στη μνήμη ποιότητες μοναδικές, να συνομιλήσει με κείμενα υποτιμημένα, να αποτίσει έναν -λόγοις και έργοις- φόρο τιμής σε εκείνους που η γενιά του '30 επιδεικτικά αγνόησε, ενώ τόσα τους χρωστούσε. Δεν τόλμησα να βγάλω κάποια φωτοτυπία. Αρκέστηκα να αντιγράψω ορισμένες στροφές σε ένα σημειωματάριο -σήμερα όλα τα ποιήματα του Παπανικολάου βρίσκονται εύκολα στο διαδίκτυο, ενώ υπάρχουν και αρκετές βιβλιογραφικές αναφορές.
Ανατρέχοντας, αργότερα, σε στιγμιότυπα-ψηφίδες από το έργο του Κόρφη(3), διαπίστωσα πόσο ουσιαστική αποδεικνύεται η καταγραφή του, στο πλαίσιο του εφήμερου και του βιωματικού, του “χαμηλόφωνου”, που αποκτά, ωστόσο, μακροπρόθεσμα πολύτιμη αξία, κατανοημένη μόνο με τον καιρό... Εκτίμησα την εκλεκτική του (πώς αλλιώς;) συγγένεια με τον Καρυωτάκη(4), τον κεντητό ειρωνικό τόνο στην κριτική του απέναντι στο κίβδηλο, στο απατηλό, στα ίδια κι απαράλλαχτα!
Eπίσης, τη διαβάθμιση των συναισθημάτων, την εσωτερικότητα, τη μουσικότητα, το πάθος, την δίχως ωραιοποιήσεις περιγραφή, την προσεκτική (κι όχι τυχαία) επιλογή των λέξεων [χαρακτηριστικός ο τίτλος της συλλογής Παυσίλυπα (Πρόσπερος, 1987) -ευθεία παραπομπή στα περίφημα Νηπενθή (1921)]. Και προσυπογράφω:
“Όχι μόνο να ζήσεις, μα ούτε και να πεθάνεις δεν μπορείς σ' αυτήν την πολυκατοικία, με τόσους αδιάφορους ενοίκους να δαιμονίζονται στα διπλανά διαμερίσματα...”(5)


Παραπομπές
1. Τάσος Κόρφης, Των μοναχικών ποιητών
2. Επανεκδόθηκε το 1999
3. Χρύσα Σπυροπούλου, “Συλλέκτης καθημερινών στιγμών”, www.poema.gr, βλ. επίσης http://www.sansimera.gr/biographies/731
4. A la maniere de Kώστα Καρυωτάκη, καταλήγει στο σονέτο του Για κάποιον νέο μόνο
5. Τάσος Κόρφης, Θάνατος σε πολυκατοικία




Γνώμη: Τι εμπεδώσαμε λοιπόν;



«Η διανόηση του Μεσοπολέμου δημιούργησε έναν νέο τύπο προτύπου καλλιτέχνη: τον παλιάτσο, τον τραγικό πιερότο, τον τρελό απαξιωτή ενός υπερλογικού κόσμου, που κρύβεται πίσω από τις κοινωνικές συμβάσεις» αναφέρει ο Α. Μωραΐτης*, φτάνοντας στην καθοριστική διαπίστωση: «Το ξέρουμε καλά. Για όποιον χρημάτισε ποιητής -εξαιρώ το πολυπληθές κοπάδι των κοσμικών της ποίησης- είναι σαφές πως το ζήτημα του καθορισμού των σχέσεών του με τον κοινωνικό περίγυρο καίει».
Από το παραπάνω απόσπασμα θα αντικαθιστούσα μόνο το ρήμα «κρύβεται». Θα επέλεγα μάλλον μία κλιμάκωση από το ήπιο «δυσφορεί», μέχρι το «ασφυκτιά, συγκρούεται, εγκαταλείπει», ενώ, σε ό,τι τουλάχιστον αφορά στον Καρυωτάκη, δεν θα παρέλειπα ως κατακλείδα το «αναιρεί».
Άραγε πώς συμβαδίζουν όλα αυτά με στάσεις ζωής βασισμένες πρωτίστως στο χτίσιμο και τη συντήρηση ενός δημόσιου προφίλ, εξαρτημένες, λοιπόν, -σχεδόν απόλυτα- από το μεγάλο καζάνι των δημοσίων σχέσεων, η αδηφάγα πυρά του οποίου απαιτεί διαρκή ανατροφοδότηση καύσιμης ύλης;
Μπορούμε πράγματι να μιλούμε για «πεφωτισμένους» και «καριερίστες» ποιητές ή, άραγε, θα ήταν προτιμότερο να αναζητήσουμε τους «πυρακτωμένους», τα «έρμαια της τύχης»; Μήπως, εν τέλει, χρειάζεται ουσιαστικός και συνολικός επαναπροσδιορισμός «ποιοτήτων» και «φιλοσοφίας»;
Ξεκάθαρα επομένως: Η ποίηση δεν είναι απαραίτητα υψιπετής συνομιλία, δεν είναι καν πάντα συνεννόηση... Είναι και διάρρηξη κοινωνικών σχέσεων, αποκαθήλωση ιερών και οσίων, μάλιστα την προϋποθέτει όσο και την προκαλεί, μα έτσι μόνον αναπνέει.
Μ’ όποιο ερέθισμα, η ρίζα της τραβάει από κάτι βαθιά προσωπικό, πιθανόν τραυματικό, συγκαλυμμένα υπαρξιακό, γι’ αυτό οι όποιοι στοχασμοί είναι αναπόδραστα συνειρμικοί, πριν μετουσιωθούν σε λόγο ποιητικό.
«Κάθε άνθρωπος γνωρίζει πως έχει μέσα του τέτοια πράγματα, που με μεγάλη απροθυμία θα ανακοίνωνε σε κάποιον άλλον ή που θεωρεί την ανακοίνωσή τους αδύνατη. Υποψιάζεται επίσης, γεγονός που σημαίνει μεγάλη πρόοδο στην ψυχολογική αυτογνωσία, ότι υπάρχουν και άλλα πράγματα, που δεν θέλει να τα ομολογήσει ούτε στον ίδιο του τον εαυτό», είναι η καταλυτική διατύπωση του Φρόυντ.**

[Πλήττω αφόρητα με τους διδακτισμούς, χωρίς να τους έχω πάντα αποφύγει. Πολλώ δε μάλλον, όταν τα ποιήματα καταντούν μικρές διαλέξεις... συρραφές κοινότοπων επαναλήψεων, χωρίς εντάσεις, χωρίς εκπλήξεις. Κι όμως, το επιτηδευμένα βαθυστόχαστο διαμόρφωσε -γενιές τώρα- αισθητικά κριτήρια από μπετόν, με λίγα λόγια έ χ τ ι σ ε κ α ν ό ν α.]


Παραπομπές
*Γ. Μπλάνας, Βίοι Αγίων: Φώτης Αγγουλές-Νυχτερινός τραγουδιστής, Αθήνα: Ηλέκτρα, 2008.
**Σ. Φρόυντ, Πρακτική ψυχανάλυση, Αθήνα: Επίκουρος, 1975.


Nτέμης Κωνσταντινίδης

Φλεβάρης '23

Φλεβάρης '23
κλικ στην εικόνα

διαβάζεται και online (κλικ στην εικόνα)

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

αυτοπορτραίτο

με τον ουρανό

θέλω να γίνω ποιητής

χρόνοι

αυτοανθολογούμενος